ANAYASA MAHKEMESİ MUNZAM ZARAR DAVALARININ REDDİNE BAĞLI YAPILAN BAŞVURULARDA,MÜLKİYET HAKKIYLA BAĞLANTILI OLARAK ETKİLİ BAŞVURU HAKKININ İHLAL EDİLDİĞİ GEREKÇESİ İLE PİLOT KARAR USULÜNÜ BAŞLATMIŞTIR

Av. Özgür GÜL
29 Eyl
3 dakikada okunur

Mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine ilişkin iddianın KABUL EDİLEBİLİR OLDUĞUNA OYBİRLİĞİYLE ,

Anayasa'nın 35. maddesinde güvence altına alınan mülkiyet hakkı ile bağlantılı olarak Anayasa'nın 40. maddesinde düzenlenen etkili başvuru hakkının İHLAL EDİLDİĞİNE OYBİRLİĞİYLE,

İhlalin yapısal sorundan kaynaklandığı anlaşıldığından PILOT KARAR USULÜNÜN UYGULANMASINA Selahaddin MENTES , Muhterem İNCE ve Ömer ÇINAR'ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

Yapısal sorunun çözümü için keyfiyetin Türkiye Büyük Millet Meclisine BİLDİRİLMESİNE Selahaddin MENTES , Muhterem İNCE ve Ömer ÇINAR'ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA,

Karanın yayımlandığı tarihe kadar mülkiyet hakkının "hlal" iddiasıyla yapılmış olan başvurular ile bu tarihten sonra kaydedilecek aynı konuda yapılan ve karardan sonra yapılacak başvuruların incelenmesinin karanın Resmi Gazete'de yayımlanmasından itibaren ALTI AY SÜREYLE ERTELENMESİNE Selahaddin MENTEŞ, Muhterem İNCE ve Ömer ÇINAR'ın karşı oyu ve OYÇOKLUĞUYLA

Karar vermiştir.

ANAYASA MAHKEMESİ'NİN 08.07.2025 TARİH ve 2024/41763 BAŞVURU NOLU KARARI

KARARIN ÖZETİ

I. Giriş: Başvuru ve Konu

Başvurucu: Caner Şafak
Konu: Özel hukuk ilişkisinden doğan alacağın enflasyon karşısında değer kaybetmesi nedeniyle mülkiyet hakkının ihlali iddiası.
Özet: Başvurucu, enflasyon nedeniyle oluşan zararın tazmin edilmemesi durumunda etkili başvuru hakkının ihlal edildiğini savunmaktadır.
- Mülkiyet hakkı (Anayasa md. 35) ve etkili başvuru hakkı (Anayasa md. 40) arasındaki ilişki çerçevesinde inceleme yapılmıştır.

II. Başvuru Süreci

Başvuru Tarihi: 10/07/2024
Kabul Edilebilirlik İncelemesi: Komisyon tarafından yapılmıştır.
Bilgi Talebi: Adalet Bakanlığı'na başvuru belgeleri gönderilmiştir. Bakanlık görüş bildirmiş, başvurucu buna cevap vermiştir.
Genel Kurul: Başvurunun niteliği gereği Genel Kurul'a sevkine karar verilmiştir.

III. Olay ve Olgular

Başvurucu Bilgileri: 1974 doğumlu, İstanbul'da ikamet ediyor.
İcra Takibi:
- Başvurucu, T. Bankası A.Ş.'ye karşı 9/11/2010'da icra takibi başlatmıştır (48.854 TL asıl alacak).
- Banka itiraz etmiş, takip durmuştur.
İtirazın İptali Davası:
- Başvurucu, itirazın iptali ve alacağa ticari faiz işletilmesi talebiyle dava açmıştır.
- İstanbul 2. Tüketici Mahkemesi, 30/1/2020'de davayı kısmen kabul etmiştir.
- Takibin 48.854 TL asıl alacak ve takip tarihinden itibaren işleyecek %9 temerrüt faiziyle devamına karar verilmiştir.
- İcra inkar tazminatı (9.770,80 TL) hükmedilmiş, fazlaya ilişkin talep reddedilmiştir.
Kesinleşme ve Ödeme: Karar temyiz edilmemiş, 1/7/2020'de kesinleşmiştir. Banka, 2/7/2020'de toplam 119.114,76 TL ödeme yapmıştır.
Munzam Zarar Davası:
- Başvurucu, 17/12/2020'de munzam zarar davası açmıştır (100.000 TL talep).
- Gerekçe: Ödenen faizin alacağın değer kaybını karşılamadığı.
İlk Derece ve İstinaf Kararları:
- İstanbul 10. Tüketici Mahkemesi, 9/3/2021'de davayı reddetmiştir.
  - Gerekçe: Bankanın temerrüde düşmedeki kusuru ve munzam zarar şartları oluşmamıştır.
- Bölge Adliye Mahkemesi, 15/12/2022'de farklı bir gerekçeyle aynı kararı vermiştir.
  - Gerekçe: Alacaklının kendi özel şartlarına ilişkin zarar iddiasını somutlaştıramaması.
Yargıtay Kararı:
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi, 12/3/2024'te kararı onamıştır.

IV. İlgili Hukuk

Ulusal Hukuk:
- Mülga 818 sayılı Borçlar Kanunu md. 105 (Munzam zarar).
- 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu md. 122 (Aşkın zarar).
- 3095 sayılı Kanuni Faiz ve Temerrüt Faizine İlişkin Kanun.
Anayasa Mahkemesi Kararları: 15/12/1998 tarihli karar (E.1997/34, K.1998/79).
AİHM Kararları:
- ANO İnşaat ve Ticaret Ltd. Şti.
- Ahmet Nihat Özsan Anonim Şirketi/Türkiye
- Denizci/Türkiye

V. İnceleme ve Gerekçe

Başvurucunun İddiaları: Döviz ve altın fiyatlarındaki artış, yargılamanın uzun sürmesi, benzer davalarda uygulanan ispat kriterlerinin uygulanmaması.
Bakanlık Görüşü: Munzam zarar konusunda Yargıtay kararları arasında çelişki bulunması, AİHM'in Ahmet Nihat Özsan kararında konuyu adil yargılanma hakkı kapsamında incelemesi.
Anayasa Mahkemesi'nin Değerlendirmesi:
- Şikayetin özü: Yargılama sonunda faiziyle ödenen bedelin enflasyon nedeniyle değer kaybını karşılamaması.
- Bu durumun, mülkiyet hakkıyla bağlantılı olarak etkili başvuru hakkını ihlal ettiği.

VI. Esas Yönünden Değerlendirme

Mülkün Varlığı: Alacağın varlığı mahkeme kararıyla kesinleşmiştir.
Genel İlkeler: Etkili başvuru hakkı, başvurunun mutlaka lehine sonuçlanmasını garanti etmez.
İhlal Tespiti:
- 3095 sayılı Kanun'daki faiz oranlarının enflasyonun altında kalması nedeniyle alacağın değer kaybettiği tespit edilmiştir.
- Munzam zarar davasının değer kaybını güvence altına almadığı görülmüştür.
- Sonuç olarak, başvurucunun alacağının değer kaybının tazmin edilmesini sağlayacak etkili bir hukuk yolunun bulunmadığına karar verilmiştir.

VII. Hüküm

Kabul Edilebilirlik: Mülkiyet hakkıyla bağlantılı etkili başvuru hakkı iddiası kabul edilebilir bulunmuştur.
İhlal Kararı: Anayasa'nın 35. maddesiyle bağlantılı olarak 40. maddedeki etkili başvuru hakkının ihlal edildiğine karar verilmiştir.
Pilot Karar Usulü:
- İhlalin yapısal sorundan kaynaklandığı anlaşıldığından pilot karar usulünün uygulanmasına (çoğunlukla) karar verilmiştir.
- Yapısal sorunun çözümü için durumun TBMM'ye bildirilmesine (çoğunlukla) karar verilmiştir.
Başvuruların Ertelenmesi:
- Benzer başvuruların incelenmesinin 6 ay süreyle ertelenmesine (çoğunlukla) karar verilmiştir.
Tazminat: Başvurucunun tazminat talebi reddedilmiştir.
Yargılama Giderleri: 33.518,70 TL yargılama giderinin başvurucuya ödenmesine karar verilmiştir.

VIII. Karşı Oy

Selahaddin Menteş, Muhterem İnce ve Ömer Çınar, ihlalin yapısal sorundan kaynaklandığı görüşüne katılmamışlardır. Mahkemelerin kanunu hatalı yorumladığı görüşünü savunmuşlardır.